Sportvissen is gezond. Het is niet alleen een plezierige vorm van lichaamsbeweging, maar de rust en ontspanning die de hengelsport biedt levert ook voordelen voor de mentale gezondheid op. Zo kan sportvissen de symptomen van posttraumatische stress verminderen. Wetenschappelijke studies tonen aan dat buitensport een positieve invloed heeft op de gezondheid en kwaliteit van leven. Zo wijst onderzoek van de Universiteit van Essex (UK) uit dat fysieke activiteit in een groene omgeving bijdraagt aan een verhoogd zelfvertrouwen, minder stressbeleving en een betere stemming.
Dit positieve effect is zelfs sterker wanneer in de groene omgeving ook water (blauw) aanwezig is. De gunstige invloed van de natuur op lichaam en geest is gestoeld op een aantal principes: mensen zijn geëvolueerd vanuit een natuurlijke omgeving en functioneren daarin optimaal, de natuur bevordert stressherstel en een natuurlijke omgeving biedt een positieve afleiding (in de vorm van plezier en rust) van dagelijkse stressfactoren.
Vissen effectief als therapie voor PTSS
Uit onderzoek komt eveneens naar voren dat de hengelsport als therapie kan worden ingezet om posttraumatische stress (PTSS) te verminderen. Deze stoornis wordt veroorzaakt door ingrijpende gebeurtenissen die mensen hebben gezien of meegemaakt en waarvan de schok niet goed kan worden verwerkt. PTSS komt onder meer voor bij (afgezwaaide) militairen, ambulancepersoneel en politieagenten, maar kan eigenlijk bij iedereen optreden na het meemaken van een heftige gebuertenis.
Mensen met PTSS hebben vaak baat bij sportvissen als therapie, blijkt uit buitenlandse. Zes jaar onderzoek wees uit dat een sessie met lotgenoten aan de waterkant meer doet voor het verlichten van angst, depressie en somatische stresssymptomen dan twaalf tot veertien uur praten met een psycholoog.
PTSS lotgenoten
Naast de eerdergenoemde buitensportcomponenten die een positief effect kunnen hebben op de behandeling van mensen met PTSS, biedt de hengelsport namelijk nog meer belangrijke voordelen. De groepsdynamiek tussen lotgenoten die – onder deskundige begeleiding van therapeuten – ‘in het veld’ op een gezamenlijke missie (een goede vangst) zijn, zorgt voor een grotere kans op een succesvolle therapie. Ze herkennen elkaars ervaringen en hoeven niets uit te leggen, wat stimuleert om hun verhalen en ervaringen met elkaar te delen. Doordat ze tegelijkertijd de zinnen verzetten is er ruimte voor ontspanning en kunnen ze hun problemen even parkeren.
Nederlandse voorbeelden
In onder meer de Verenigde Staten, Australië en Engeland bieden gespecialiseerde organisaties sportvissen reeds aan als therapievorm voor veteranen. De positieve resultaten – een significante vermindering van PTSS-klachten die bovendien een lange tijd aanhoudt – zijn voor Sportvisserij Nederland reden om ook in ons land aan de slag te gaan met een dergelijke vorm van therapie.
Samen met partners die deskundig zijn op het gebied van PTSS worden pilotprojecten opgezet om te onderzoeken hoe de hengelsport hier het beste kan worden ingezet om PTSS-klachten te verminderen, te leren accepteren of zelfs vrijwel geheel te laten verdwijnen.
‘Vissen met Johnny’ – Een visproject in Terneuzen – praktijkvoorbeeld
Als fanatiek witvisser met een posttraumatische stressstoornis (PTSS) weet Johnny Bergakker als geen ander dat vissen helend werkt. Om ook anderen de rust van het vissen te laten ervaren startte hij, via zorginstelling Zeeuwse Gronden, het project ‘Vissen met Johnny’. Bij de Kraaghoeve in Terneuzen ligt een steiger die speciaal voor het project wordt ingezet. Op 15 mei 2023 werd deze steiger in het bijzijn van wethouder Laszlo van der Voorde officieel voor het project geopend. Sindsdien verwelkomt Johnny hier elke week op dinsdag van 9:30 tot 15:00 deelnemers voor ‘Vissen met Johnny’.
Het project van Johnny heeft al veel media aandacht gekregen; en terecht! Ook wij vinden het een fantastisch initiatief. We vroegen de enthousiaste Johnny om ons nog wat meer te vertellen over zichzelf en zijn project.
‘Ik ben Johnny Bergakker, 62 jaar, getrouwd en ik heb een dochter en een zoon. Ik woon in Terneuzen, waar ik ook dagbesteding doe in de houtwerkplaats bij zorginstelling Zeeuwse Gronden. Door traumatische ervaringen in mijn kinderjaren liep ik PTSS op, waardoor ik al een aantal jaar volledig in de WAO zit. Vissen speelt een grote rol in mijn leven. Het geeft me rust en afleiding van de drukke, rumoerige maatschappij. Aan het water kan ik mijn gedachten verzetten en mijn batterij weer opladen. ‘Als ik aan het vissen ben, voel ik mij een met de natuur’.
Door mijn beleving van vissen en de rustgevende, helende werking die het op mij heeft kwam ik op het idee om het project ‘Vissen met Johnny’ op te zetten. Het hoofddoel van het project is om mensen, ongeacht hun indicatie, de rust te laten ervaren die ik zelf ervaar. Ik wil dat de deelnemers een gezellige dag hebben, zonder dat het hoeft te gaan over hun aandoening.
Ik besteedde een aantal maanden aan het uitwerken van het idee in mijn hoofd tot een plan van aanpak, wat ik voorlegde aan de directeur van Zeeuwse Gronden. Dit werd positief ontvangen met als eindresultaat dat ‘Vissen met Johnny’ nu wordt aangeboden als officiële dagbesteding bij de Kraaghoeve. Voor de uitvoering van het project heb ik ondersteuning gekregen van lokale hengelsportvereniging ONI Terneuzen, FAUNA Raamsdonksveer, Het Loze Vissertje Zelzate en Sportvisserij Zuidwest Nederland.
Het visproject wordt nu dus aangeboden als creatieve dagbesteding bij Zeeuwse Gronden en iedereen met een dagbestedingsindicatie mag zich opgeven om mee te doen. Elke dinsdag is er plek op de steiger voor vijf deelnemers. Ik ben er zelf ook altijd samen met een vrijwilliger van hengelsportvereniging ONI Terneuzen of vanuit Zeeuwse Gronden. Ik zorg dat voordat de deelnemers komen de steiger schoon is en de koffie klaarstaat. Dan gaan we van 9:30 tot 15:00 vissen. Tussendoor verzorg ik voor de deelnemers koffie en zorgen medewerkers van de Zeeuwse Gronden voor een lekkere lunch.
Door de deelnemers wordt het project, als ik af ga op de verhalen, als zeer positief ervaren. Dat vind ik natuurlijk erg leuk om te horen en maakt dat ik erg trots ben dat ik dit project heb opgezet en mag leiden. Na een rustige start van het project, zit de steiger nu eigenlijk bijna iedere dinsdag vol.
Ik ben heel positief over de toekomst van het project en wil samen met Zeeuwse Gronden meer mensen bereiken met een dagbestedingsindicatie hoofdzakelijk via de GGZ. Belangrijk blijft dat wij hen een gezellige dag kunnen blijven bezorgen met fijne sociale contacten. Wat de toekomst ook brengt, ik hoop het project nog heel lang voort te mogen zetten!’
